Geneza ekstremalnego opadu burzowego i powodzi błyskawicznej w Bielinach w dniu 26 maja 2018 roku

Bartłomiej Pietras, Robert Pyrc

Abstrakt


Ekstremalne opady burzowe i wezbrania o charakterze powodzi błyskawicznych stanowią istotne zagrożenie dla życia mieszkańców i wiążą się ze znacznym ryzykiem powstania dużych szkód materialnych na danym obszarze. W niniejszym opracowaniu podjęto próbę przedstawienia genezy ekstremalnego opadu jaki wystąpił 26 maja 2018 w miejscowości Bieliny położonej w powiecie kieleckim. W niniejszym artykule autorzy skupili się na synoptycznych i meteorologicznych uwarunkowaniach rozwoju burz podczas analizowanego epizodu a także przedstawili przebieg i rozwój zjawisk burzowych i związanych z nimi opadów w ujęciu czasowym oraz przestrzennym. Ponadto na podstawie danych radarowych oraz opadowych pochodzących z sieci IMGW przedstawiono natężenie i wydajność opadu atmosferycznego w oparciu o współczynnik wydajności α zaproponowany przez Chomicza.

Słowa kluczowe


deszcz nawalny, burze, powódź błyskawiczna, dane radarowe

Bibliografia


Bąkowski R. (2005). Wybrane analityczne i prognostyczne wskaźniki chwiejności atmosfery.

W: M. Ozga-Zielińska, D. Limanówka (red.): Hydrologia, meteorologia, klimatologia – badania naukowe i prognozy w erze informatyzacji. Wyd. Polskie Towarzystwo Geofizyczne – IMGW, Warszawa: 209–218.

Bielec Z. (2000). Przebieg dobowy i charakterystyka synoptyczna burz w Krakowie w latach 1896–1995. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne 105, Kraków: 73–83.

Bielec-Bąkowska Z. (2002). Zróżnicowanie przestrzenne i zmienność wieloletnia występowania burz w Polsce (1949–1998). Wyd. UŚ, Katowice.

Bielec-Bąkowska Z. (2003). Long-term variability of thunderstorm occurence in Poland in the 20th century. Atm. Res. (67–68): 35–52.

Brooks E.H., Anderson A.R., Riemann K., Ebbers I., Flachs H. (2007). Climatological aspects

of convective parameters from the NCAR/NCEP reanalysis. Atmospheric Research, (83):

–305.

Brooks E.H., Lee W.J., Craven P.J., (2003). The spatial distribution of severe thunderstorm and tornado environments from global reanalysis data. Atmospheric Research, (67–68): 73–94.

Bryndal T. (2011). Identyfikacja małych zlewni podatnych na formowanie gwałtownych wezbrań na przykładzie Pogórza Dynowskiego, Strzyżowskiego i Przemyskiego. Przegląd Geograficzny, (83 / 1): 5-26.

Bryndal T. (2014). Powodzie błyskawiczne w małych zlewniach karpackich – wybrane aspekty zarządzania ryzykiem powodziowym. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, Studia Geographica, (t. 7): 69-80.

Chomicz K. (1951). Ulewy i deszcze nawalne w Polsce. Wiadomości Służby Hydrologicznej

i Meteorologicznej, 2, 3, s. 5-88.

Delden A. (2001). The synoptic setting of thunderstorms in western Europe. Atmospheric Research, (56): 89–110.

Grabowska K. (2001). Zmienność aktywności burzowej w niektórych regionach geograficznych Polski. Pr. i Stud. Geogr. UW, (t. 29): 181–190.

(red.) Kossowska-Cezak U., Szkutnicki J. (2005). Ekstremalne zjawiska hydrologiczne

i meteorologiczne. Wyd. IMGW, Warszawa.

Holley D.M., Dorling R., Steele C.J., Earl N. (2014). A climatology of convective available potential energy in Great Britain. International Journal of Climatology (t. 34): 3811–3824.

Kaszewski B., Flis E. (2014). Meteorologiczne i klimatologiczne zdarzenia ekstremalne w polskiej literaturze. Prace Geograficzne, (z. 139): 7-19.

Kolendowicz L. (1998). Zjawiska burzowe w Polsce a warunki synoptyczne. Wyd. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.

Kolendowicz L. (2005). Wpływ cyrkulacji atmosferycznej oraz temperatury i wilgotności powietrza na występowanie dni z burzą na obszarze Polski. Wyd. UAM, Poznań.

Kolendowicz L. (2007). Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na występowanie dni z burzą

w Poznaniu w latach 1951–2000. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach., Ser. A – Geografia Fizyczna,

(t. 58): 79–87.

Malinowska M. (2011). Variability of chosen instability indices in Poland in XXI century. Prace

i Studia Geograficzne, (t. 47): 97-107.

Matuszko D., Piotrowicz K. (2012). Ekstremalne zdarzenia pogodowe w Krakowie i ich uwarunkowania cyrkulacyjne. W: Z. Bielec-Bąkowska, E. Łupikasza, A. Widawski (red.): Rola cyrkulacji atmosfery w kształtowaniu klimatu, Wyd. UŚ, Sosnowiec: 211–218.

Ostrowski J., Czarnecka H., Głowacka B., Krupa-Marchlewska J., Zaniewska M., Sasim

M., Moskwiński T., Dobrowolski A. (2012). Nagłe powodzie lokalne (flash flood) w Polsce i skala ich zagrożeń. W: Lorenc H. (red.). Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo kraju. Monogr. IMGW-PIB, Warszawa: 123-149.

Pociask-Karteczka J., Żychowski J. (2014). Powodzie błyskawiczne (flash floods) – przyczyny

i przebieg. W: T. Ciupa, R. Suligowski (red.): Woda w mieście. Monografie Komisji Hydrologicznej PTG – tom 2, Wyd. UJK, Kielce: 213-226.

Poręba S. (2016). Uwarunkowania cyrkulacyjne konwekcji w południowej Polsce. Badania Fizjograficzne, Seria A., Geografia Fizyczna (t. 67), 179-193.

Siedlecki M. (2011). Charakterystyka klimatologiczna chwiejności atmosfery nad Europą. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica, Łódź, (t. 11): 1–204.

Siedlecki M., Rzepa M. (2008). Charakterystyka całkowitej energii chwiejności atmosfery nad Europą w latach 1991–2003. Przegląd Geofizyczny, (t. 53/1): 43–54.

Słownik meteorologiczny, (2003). T. Niedźwiedź (red.), PTGeof./IMGW, Warszawa.

Suligowski R. (2013). Maksymalny wiarygodny opad na Wyżynie Kieleckiej. Wyd. UJK, Kielce.

Starkel L. (2012). Typy i częstotliwość opadów ulewnych i wezbrań oraz ich efekty geomorfologiczne w Karpatach i górach klimatu monsunowego. Prace i Studia Geograficzne, Uniwersytet Warszawski, (t. 49): 103-118.

Stopa M. (1960). Liczba z burzą w Polsce. Przegl. Geogr. (t. 32, z. 3): 329–333.

Stopa M. (1962) Burze w Polsce. Pr. Geogr. IG PAN, Warszawa, (t. 34): 109–185.

Stopa M. (1965). Rejony burzowe w Polsce. Dokumen. Geogr. 1, Wyd. IG PAN, Warszawa.

Taszarek M., Czarnecki B., Kozioł A., (2015). A Cloud-to-Ground Lightning Climatology

of Poland. Monthly Weather Review, (t. 143): 4285-4304.

Trepińska J.B. (2007). Katastrofalne zdarzenia pogodowe jako zagrożenia cywilizacyjne.

W: J. Szkutnicki, U. Kossowska-Cezak, E. Bogdanowicz, M. Ceran (red.): Cywilizacja i żywioły, PTGeof., IMGW, Warszawa: 29–39.

Twardosz R., Niedźwiedź T., Łupikasza E. (2010a). The influence of atmospheric circulation

on the type of precipitation (Kraków, southern Poland). Theoretical and Appl. Clim. (t. 104):

–250.

Twardosz R., Niedźwiedź T., Łupikasza E. (2010b). Burze w Krakowie i ich uwarunkowania cyrkulacyjne. W: T. Ciupa, R. Suligowski (red.): Woda w badaniach geograficznych, Inst. Geogr. UJK, Kielce: 303–313.

Twardosz R., Niedźwiedź T., Łupikasza E. (2011): Zmienność i uwarunkowania cyrkulacyjne występowania postaci i typów opadów atmosferycznych na przykładzie Krakowa. Wyd. UJ, Kraków: 125–143.

Ustrnul Z., Czekierda D. (2009). Atlas ekstremalnych zjawisk meteorologicznych oraz sytuacji synoptycznych w Polsce. Wyd. IMGW, Warszawa.

Walawender E., Kielar R., Ustrnul Z. (2015). Use of RegCM gridded dataset for thunderstorm favorable conditions analysis over Poland-climatological approach. Theoretical and Applied Climatology.

Warakomski W. (1997). Problemy z klasyfikacją i przewidywaniem pogodowych zjawisk ekstremalnych. W: Ekstremalne zjawiska meteorologiczne, hydrologiczne i oceanograficzne, Sympozjum Jubileuszowe PTGeof., Warszawa: 169–174.

Wróbel J. (1985). Próba określenia związku pomiędzy występowaniem burz a wybranymi warunkami meteorologicznymi. Przegl. Geofiz. (t. 30, z. 2): 187–195.

Ziętara T. (1968). Rola gwałtownych ulew i powodzi w modelowaniu rzeźby Beskidów. Prace Geogr., IG PAN, Warszawa: 60.

Źródła internetowe:

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy – http://www.imgw.pl/ [dostęp z dn. 31.12.2018]

Serwis pogodowy IMGW – PIB – http://www.pogodynka.pl/ [dostęp z dn. 31.12.2018]

Die Welt in Wetterkarten – http://www.wetter3.de/ [dostęp z dn. 31.12.2018]


Pełny tekst: PDF

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Creative Commons License
Ta praca dostępna jest na licencji Creative Commons Attribution 3.0 License.

eISSN 2353-3927