Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica

Wprowadzenie

Wobec postępującej rewolucji naukowo-technicznej doskonalenie i modernizacja treści oraz form kształcenia należy do ciągle aktualnych i bardzo ważnych ogniw rozwoju społeczno-gospodarczego. W tej sytuacji system kształcenia nauczycieli na poziomie akademickim należy do tych układów społecznych, których funkcjonowanie wybiega niezmiernie daleko w przyszłość. Efekty działalności ludzi kształcących dzisiaj na nauczycieli będą widoczne w poszczególnych dziedzinach kultury i gospodarki narodowej dopiero za około dwadzieścia lat (H. Muszyński 1986, Akademickie kształcenie nauczycieli - rzeczywistość i perspektywy, "Edukacja", nr 4/16, s. 6).

Równocześnie gwałtowne narastanie wiedzy empirycznej, doskonalenie koncepcji teoretycznych i modelowych związanych z opisem i wyjaśnianiem zjawisk występujących na powierzchni Ziemi, zmusza nas do ciągłego weryfikowania treści kształcenia nauczycieli geografii na poziomie akademickim. Musimy więc świadomie rezygnować z wiedzy dezaktualizującej się na rzecz nowych treści i koncepcji analizy zjawisk geograficznych, które przejawiają się współcześnie.

W procesie tym wychodzimy od rozpoznania obecnych zasobów wiedzy oraz stopnia jej uogólnienia, potem podejmujemy działania zmierzające do wyboru tych treści, które należałoby przekazać na poziomie kształcenia akademickiego, a następnie szkoły ponadpodstawowej i podstawowej. Częściowo chcemy realizować tę ideę w badaniach nad unowocześnieniem kształcenia nauczycieli w zakresie geografii regionalnej na poziomie akademickim (plan koordynacyjny grupy tematycznej RPBP nr III.30.IX "Unowocześnienie kształcenia nauczycieli geografii na poziomie akademickim", koordynator II^o – doc. dr hab. Zbigniew Zioło, realizowany w ramach programu RPBP nr 30. 30. "Unowocześnienie procesu kształcenia", kordynator I^o - doc. dr hab. Bolesław Niemierko). W badaniach tych wychodzimy z założenia, iż każdy nauczyciel zajmujący się procesem kształcenia nauczycieli geografii na poziomie akademickim jest dydaktykiem na poziomie szkoły wyższej.

W nawiązaniu do zarysowanej koncepcji badawczej w dniach 24 i 25 marca 1987 r. odbyło się ogólnopolskie seminarium nt. "Geografia regionalna wobec współczesnych przemian społeczno-gospodarczych naświecie", zorganizowane przez Centralny Ośrodek Metodyczny Kształcenia Nauczycieli i Instytut Geografii Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie oraz Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Podczas obrad wygłoszono 15 referatów i komunikatów. W niniejszym tomie zamieszczono ich 14 (nie przesyłał referatu F. Szlajfer nt. Problematyka poziomu życia a badania geograficzne) oraz 2 artykuły, które były przedstawione w formie głosu w dyskusji. Problematyka seminarium koncentrowała się wokół teoretycznych zagadnień geografii regionalnej (M. Rościszewski, W. Wilczyński, P. Szeliga) oraz zagadnień związanych z dydaktyką geografii regionalnej na poziomie akademickim, szkoły ponadpodstawowej i podstawowej (Z. Zioło, E. Kantowicz, M. Kozanecka, S. Piskorz, J. Winklewski) oraz wyników badań empirycznych (E. Adrjanowska, A. Bonasewicz, W. Rozłucki, S. Kałuski, J. Winidowa, G. Mróz, W. Domin, H. Leonhard-Migaczowa).

W dyskusji podkreślano dużą aktualność tematyki seminarium, na którym po raz pierwszy przedstawiciele geografii regionalnej Polskiej Akademii Nauk, uniwersytetów i wyższych szkół pedagogicznych mogli wymienić nurtujące ich problemy naukowo-badawcze i dydaktyczne. Uczestnicy stwierdzili że seminarium było dogodną platformą dla prezentacji badań naukowych oraz możliwości ich szybkiego wdrożenia do procesu dydaktycznego na różnych poziomach kształcenia. Podkreślono zgodnie, iż przyjęta koncepcja modernizacji treści kształcenia jest właściwa i powinna być rozwijana na kolejnych seminariach naukowych tego typu.

Maria Kozanecka